नेपालगंज उप–महानगरपालिकाको संक्षिप्त परिचय

लुम्बिनी प्रदेशको पश्चिम तर्फ र साविक मध्यपश्चिमाञ्चल बिकास क्षेत्रको केन्द्र बिन्दुको रुपमा रहेको प्रमुख ब्यापारिक केन्द्र तथा लुम्बिनी प्रदेश अन्तर्गत्का १२ जिल्लाहरु मध्ये सवैभन्दा महत्वपूर्ण जिल्ला मध्ये बाँके जिल्लाको सदरमुकामको रुपमा रहेको उप–महानगरपालिका हो । शहर बाँके जिल्लामा अवस्थित पश्चिम नेपालको द्धार, नेपालगञ्ज नगरी, नेपालकै नामबाट स्थापना भएको प्रमुख शहरको रुपमा परिचित स्थान हो । यो शहर बिक्रम सम्बत २०१७ सालमा नेपालगञ्ज नगर पञ्चायतका नामबाट स्थापना भई २०१९ सालमा नगरपालिकाको रुपमा स्थापित भएको हो । नेपाल सरकार मन्त्रीपरिषदको मिति २०७१ मंसीर १६ गतेको निर्णयबाट साविकका १० वटा गा.वि.स. गाभेर २७ वटा वडा कायम गरि नेपालगंज उप–महानगरपालिका घोषणा गरिएको र मिति २०७२।०६।१ को निर्णयबाट पुरैनी गा.वि.स. गाभेर २८ वडा कायम गरिएको थियो । मिति २०७३।११।२७ गतेको निर्णयानुसार साविकका २८ वडा परिमार्जन भई २३ वटा वडा कायम गरिएको छ । २३ वडाको कूल क्षेत्रफल क्षेत्रफल ८५.९४ वर्ग किलोमिटर रहेको छ ।
पुर्व – पश्चिम राजमार्गबाट १० किलोमिटर दक्षिणमा पर्ने नेपाल भारत सिमा नाकासंग जोडिनु यो शहरको अर्को बिशेषता पनि हो । यस नेपालगञ्ज उप–महानगरपालिका क्षेत्रसंग सिमाना जोडिएका पालिकाहरु पूर्वमा– डुडुवा गाऊपालिका, पश्चिममा– जानकी गाऊपालिका, उत्तरमा– जानकी गाऊपालिका र कोहलपुर नगरपालिका र दक्षिणमा डुडुवा गाऊपालिका र मित्रराष्ट्र भारतको सीमाना पर्दछ । भारतसंग यस उप–महानगरपालिकाको वडा नं. १५ र १६ को सीमा जोडिएको छ । उप–महानगरपालिकाको कूल जनसंख्या १,४६४२४ मध्ये पुरुष ७४७९२ र महिला ७१६३२ रहेका छन् ।
सुदुर पश्चिम प्रदेशका सबै जिल्लालाई राजधानी काठमाण्डौं संग जोडने जिल्लाको पहिलो नगरपालिका भएकै कारणले पनि यस उप– महानगरपालिकाको महत्व आफैंमा बढेको छ । यहाँको पुरानो बजारको रुपमा एक्लैनी बजारलाई मानिन्छ । त्यसै गरि प्रमुख बजारका रुपमा सदरलाईन, त्रिभुवन चौक, बि.पी. चौक, धम्बोजी चौक, घरबारी टोल तथा सुर्खेतरोडलाई मानिन्छ । तापक्रम जाडो मौसममा न्युनतम ५.४ डिग्री सेल्सीयस तथा गर्र्मी मौसममा अधिकतम ४६ डिग्री सेल्सीयस सम्म हुने गर्दछ ।

राजधानी काठमाण्डौंबाट करिव ६०० किलोमिटर पश्चिमको दुरीमा रहको नेपालगंजको भुभाग ८१ड्ढ १७ु २४ पुर्वदेखि ८२ड्ढ ४८ु ०० पुर्वी देशान्तर र २७ड्ढ ३०ु ३६ उत्तरदेखि २८ड्ढ १२ु ०० उत्तरी आक्षांश बिच रहेको छ । यहाँका महत्वपूर्ण पर्यटकीय स्थलहरुमा वागेश्वरी मन्दिर सोहि परिसर भित्र नेपालकै पहिलो जुंगे महादेवको मूर्ति समेत रहेको छ । वडा नं. १ र १८ जोडेर बनेको वाटरपार्क (९६.०१ हेक्टर), वडा नं. २ मा पर्ने बागेश्वरी तलाउ, (९०.६५ हेक्टर) वडा नं. ८ स्थित रानी तलाउ (९०.६६ हेक्टर), वडा नं. ६ स्थित फुल्टेक्रा तलाउ (९६.९४ हेक्टर क्षेत्रफल), वडा नं. ८ स्थित महेन्द्र पार्क तथा मिनी जु (९१.२ हेक्टर), वडा नं. २ स्थित बागेश्वरी चिल्ड्रेन पार्क (९१.३ हेक्टर क्षेत्रफल), वडा नं. २२ कान्ति ताल, वडा नं. २३ कान्जिहाउस एवं ल्याण्डफिल साईट जस्ता महत्वूर्ण क्षेत्रहरु रहेका छन् । नेपालको व्यस्त विमानस्थल मध्येको एक राँझा विमानस्थलबाट काठमाण्डौं र पोखराका साथै कर्णाली र सुदुर पश्चिम प्रदेशका दूर्गम जिल्लाहरुमा समेत नियमित उडान हुने गर्दछ ।
सरकारी अस्पतालको रुपमा भेरी प्रादेशिक अस्पताल रहेको छ भने अन्य सामुदायिक तथा नीजि अस्पतालहरु अन्तर्गत् फत्तेबाल आँखा अस्पताल, नेपालगञ्ज शिक्षण अस्पताल रहेका छन् । शिक्षण संस्था तर्फ त्रिभुवन विश्वविद्यालयको आंगीक क्याम्पसको रुपमा महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पस, नेपालगञ्ज नर्सिङ्ग क्याम्पस रहेको छ भने अन्य नीजि क्षेत्रका क्याम्पसहरु समेत रहका छन् । भाटभटनी सुपर मार्केट, बाटिका होटल, स्नेहा होटल, सिद्धार्थ होटल, सोल्टी होटल जस्ता महत्पूर्ण तारे होटलहरु समेत यस उप–महानगरपालिका क्षेत्रमा रहेका छन् । यस उप–महानगरपालिकाबाट सहज पहूँचका रुपमा रहेको पर्यटकीय गन्तव्यहरु बाँके राष्ट्रिय निकञ्ज, बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज, लुम्बिनी प्रदेश र सुदुर पश्चिम प्रदेशको सीमानाका रुपमा रहेको कर्णाली नदीमा एउटै पिलरको जगमा बनेको पुल समेत घुम्न र हेर्न लायक गन्तव्यमा पर्दछन् । समग्रमा वहुधार्मिक सम्प्रदायहरु एक आपसमा मिलेर बसेकोले धार्मिक सहिष्णुयुक्त शहरको रुपमा पहिचान बनाउन समेत सफल भएको छ ।

https://nepalgunjmun.gov.np/