हिमालय शमशेर जङ्गबहादुर राणाको सम्झनामा

सम्पन्न राणा परिवारमा जन्मिएका नेपाल राष्ट्र बैङ्का प्रथम गभर्नर हिमालय शमशेर जङ्गबहादुर राणा सानै उमेरदेखि खेलप्रति औधी रुचि राख्थे । करीब ६ वर्षको उमेरदेखि नै उनी फूटबल, क्रिकेट, टेबलटेनिस, बुद्धिचालजस्ता खेल खेल्ने गर्थे । ुघरमै टेबलटेनिस खेल्ने सुविधा थियो । म नियमित खेल्थेँ । त्यसबेला टेबलटेनिसमा मलाई कसैले जित्न सक्दैनथे । बुद्धिचालमा भने पाटनका ुजुजुबाजेु बाबुछोराले मात्र हराउन सक्थे,ु विगत सम्झँदै उनले भने । त्रिचन्द्र कलेजमा पढ्दा टोलीकै नेतृत्व गरेर फूटबलको लीग प्रतियोगिता खेलेका थिए उनले । त्यस बेला हिमालय फूटबलका राम्रा खेलाडी मानिन्थे । ुहाम्रो घरको पश्चिमतर्फ दुबोको चौर थियो । त्यही चौरमा हामी ऋतुअनुसार फूटबल र क्रिकेट खेल्थ्यौं, मैले फूटबल खेल्न त्यहीँबाट शुरू गरेको हुँ, ु उनले भने ।
चौरासी वर्षीय हिमालयले गल्फको शुरुआत भने बर्माबाट गरेका हुन् । हिमालयन बैङ्कका प्रमुख सल्लाहकारसमेत रहेका उनी अहिले नियमितरूपमा गल्फ खेल्ने गर्छन् । सन् १९७२ मा संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय विकास कार्यक्रमको आवासीय प्रतिनिधि भएर बर्मा पुगेका उनी १९७४ देखि गल्फ खेल्न थालेको बताउँछन् । ुत्यहाँ मन्त्री, राजदूत तथा उच्च अधिकारीहरूसँग भेट्ने अवसर निकै कम हुन्थ्यो । उनीहरू गल्फ खेल्थे । त्यसैले उनीहरूसँग भेट्न पनि गल्फमा सहभागी हुन्थेँ,ु उनले भने । फूटबलको पुरानो खेलाडी भएकाले शुरूमा हिमालयले त्यसप्रति खासै चासो देखाएनन् । तर, स्वास्थ्य परीक्षणका क्रममा चिकित्सकले नै मेहनत कम लाग्ने खेल नियमित खेल्न सल्लाह दिएपछि गल्फ खेल्न थालेको उनी बताउँछन् । अहिले गल्फ मेरा लागि नशाजस्तो बनेको छ हिमालय भन्छन् । कामको सिलसिलामा इण्डोनेशिया र पाकिस्तानमा रहँदा पनि उनले निरन्तर गल्फ खेलिरहे ।
शरीर फुर्तिलो बनाउन मात्र होइन, नैतिक बल प्रदान गर्न पनि खेल अनिवार्य भएको हिमालयको धारणा छ । ुदिमाग तनावलाई हटाउन अनि थाकेको शरीरलाई स्फूर्ति दिन पनि गल्फ खेलले सहयोग गर्छ । स्वच्छ वातावरण र हावाले बेग्लै प्रकरको आनन्द दिन्छ,ु हिमालय भन्छन् । खेलका लागि बिहानको समय उपयुक्त मान्ने उनी अहिले पनि हप्तामा तीन दिन गोकर्णस्थित गल्फ क्लब पुग्छन् । खेलले मानिसको चिन्तन र निर्णयक्षमतालाई बलियो बनाउने उनको ठहर छ । ुखेल रक्षात्मक खेल्ने कि आक्रामक भन्ने पहिल्यै निर्धारण गरिन्छ । प्रतिस्पर्धीसँग त्यही रूपमा प्रस्तुत हुनुपर्छ । खेलमा सहनशीलता, धैर्य र इमानदारी पनि उत्तिकै अनिवार्य हुन्छ । त्यसैले नियमित खेल्ने मानिस इमानदार हुन्छन् र निर्णयक्षमता पनि बढी हुन्छ,ु उनको भनाइ छ ।
गल्फ संवेदनशील खेल भएकाले जोविरुद्ध खेलेको हो त्योभन्दा बढी प्रतिस्पर्धा आफैसँग गर्नुपर्ने हिमालयको बुझाइ छ । ुसाथी बनाउने, सामाजिक सहभागिता र शिष्टाचार बढाउने अनि प्रतिस्पर्धीप्रति उदारता देखाउने अवसर पनि गल्फमा नै हुन्छ,ु उनी भन्छन् । नेपालमा धेरैले गल्फको उपयोगिता अझै बुझ्न नसकेको हिमालय बताउँछन् । ुविदेशमा गल्फ खेल्नेक्रममा नै व्यवसायीले विभिन्न व्यावसायिक ुडिलु गर्छन् । कतिपय कूटनीतिक निर्णयहरु पनि खेलकै क्रममा हुने गरेका छन्,ु हिमालयले भने । अझै ६ वर्षगल्फ खेल्ने योजनामा रहेका उनी आर्मी अफिसस गल्फ क्लब र रोयल नेपाल गल्फ क्लबका पनि सदस्य छन् । उनी गल्फ खेल्न बेलाबेलामा ती क्लबमा जाने गर्छन् ।

(नेपाल राष्ट्र बैङ्कका प्रथम गभर्नर हिमालय शमशेर जङ्गबहादुर राणाको सम्झनामा ११ वर्ष अघि उहाँकै निवासमा उहाँको खेल जीवनबारे मैले गरेको कुराकानीको एक अंश प्रस्तुति : मोहन बास्तोला_