प्रा.डा. युवराज संगाैला । शिक्षाले मानिसमा चेतना सिर्जना गर्छ। मनिसलाई मानवीय मुल्य र मान्यता प्रति जागृत गर्छ। अन्धविश्वासलाई पखाल्छ। तर किन नेपालमा शिक्षाले यी लक्ष्य प्राप्त गर्न सकेन र आज “एउटा अराजक संस्कृति, देशका विरुद्ध सत्ता र पैसाका लागी देशको अस्मिता नै लुटने जमातमा नागरिक तयार पार्यो?”
१. नेपाली युवा देशमा बस्तैन। यो देशमा के छ, यस्ले के दिन्छ? यहाँ के अवसर छ? उस्ले गर्ने प्रश्न यिनै हुन? के जवाफ दिनु यी प्रश्नको! कोहि मरेछ भने किन मरेछ भन्ने कारण खोज्न सकिन्छ। तर कोही किन जिंउदो छ भने कारण कसरी खोज्नु? के देश भनेको गोठ मात्र हो? के देश भनेको माटो मात्र हो? कसरी बनांयौ हामीले “आज यो सोच राख्ने युवा?”
२. नेपाली युवा किन संसारकै कम्जोर “आइ क्यु” भएको जामत बन्यो? अघिल्लो पुस्ताले त गतिलो शिक्षा पाएन, अहिलेको पुस्ता त पुंजीवादले ल्याएको निजीकृत बिधालयमा पढेको होइन र? अनि कसरी बन्यो त मोबाइल दुकानमा पसेर लुट्ने युवा? के यो ब्यक्तिको दोस हो?
३. राज्यले कहाँ गर्यो शिक्षामा लगानी? मानिस संङ्ग डिग्रीका मुठा छ्न, तर श्रम प्रति सम्मान छ? छैन। देश प्रति माया छ? छैन? संस्कृति प्रति माया छ? छैन। मानिस माथी भएका भेदभाव प्रती सरोकार छ? छैन।
४. हाम्रो शिक्षाले हाम्रो देश र समाजको इतिहासको चित्र युवाको दिमागमा राख्नु पर्ने थियो होला, तर पृथ्वीनारायण, भक्ति थापा, भिमसेन थापा, महेन्द्र, बिशेश्वर, पुस्पलाल, भिमद्त्त पन्त, द्वारीका देवि, योगमाया, बिशे नगर्चीको इतिहास पढाएन। अमेरीकी आदिवासी लुट्ने ढोला खोल्ने कोलोम्बसको इतिहास पढायो। कृषि शिकाएन, चुदांराले बनाउने ठीकीलाई परिस्कृत गर्ने प्रबिधि शिकाएन, गहना बनाउने शिल्पीहरुको सम्मान गर्ने संस्कार शिकाएन, गीत गाउँदै लोकसंस्कृतिको जगेर्ना गर्ने गन्धर्वहरुलाइ सम्मान दिएन। अर्थात समग्रमा आधुनिक सामन्त, पुरेत र धामी, र मुन्सी बनाउने काम शिक्षाले गर्यो। अन्ध र अल्प ज्ञानको खेती गर्यो। तर्क होइन गाली गर्ने जमात निर्माण गर्यो। राजनीति भनेको कलेजमा गुन्डागर्दी गर्नु, चन्दा उठाएर रक्सी खानु, जमातको ताकत देखाएर गाली गर्नु हो भन्ने शिकायो र राजनीति भनेको प्रतिक्रियात्म आक्रमण हो भन्ने शिकायो।
५. आज एउटा वकिल लुटेराको नाम बोकेर, एउटा डाक्टर लुटेराको नाम बोकेर, एउटा पत्रकार लुटेरा र बिदेशीको खानाखाने मान्छेका नाममा उभिएको छ।
६. हमीले कति डाक्टर चाहीने हो देशलाई किन नसोचेको होला। कति वकिल, कति पत्राकार चाहिन्छ्न भनेर किन नसोचेको होला? जापान र चीनमा एक तिहाइ विद्यार्थीमात्र उच्च शिक्षामा जान्छ्न, अरु त कमाउन थाल्छ्न। तर हाम्रो देशमा त कृषि गरीबले गर्ने पेसा हो भन्ने पढाइयो। पढाइ त बिदेशीका किताब पढेर जागीर खाने थलो बनाइयो।
७. अमेरिका र पश्चिमलाई आदर्श मान्ने, पुजींवादि नवउदारवादले देशलाई जापान बनांउछ भन्ने पुरेत ज्युहरु आज किन तपाईंको शिक्षाले नागरिकलाई देशमा नबस्ने, अर्कालाई गाली गर्ने, सोच्ने धिरार्ने, सड्कमा मदारी गर्नेलाई हीरो बनाउने, र ठग्नेलाई वकिल, डाक्टर र पत्रकार बनायो?
८. किनकी पुजिंवादले मानिसलाई एउटाले अर्कोको पैसा लुटेर धन कमाउन सिकांउछ। यस्ले संस्कृति, धर्म, अनुहार, नाता, इतिहास सबैथोकलाइ धनको माध्यम बनांउछ।
शिक्षाको पहीलो काम मानिसलाई सभ्य, उन्नत, शिल्पी र बिज्ञ बनाउने हो। शिक्षाको लक्ष्य मानिसको उत्पादकत्व र सिर्जनात्मकता उन्नत गर्नु हो। समाजलाई बदल्ने चेत निर्माण गर्नु हो। तेस्कालागी देशबक्ती चाहिन्छ।मानवियता चाहीन्छ।मानवीयता बिनाको बिज्ञानले हामीलाइ रोबोर्ट बनाउछ मानिस होइन। चीनिया उदाहरणले अल्पज्ञानिलाई रिस उठछ। उस्का दिमाग सेतो राम्रो जर्ज र विलियम मालीक हामी दास भन्ने उपनिवेशि भ्रमबाट ग्रस्त छ। अब हामीले देश बनाउने खाका निर्माण गर्नु र जनतालाई जागृत गर्नु र अहिलेको ठालुतन्त्रलाई धिकार्नुको विकल्प छैन।
प्रतिक्रिया